Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 16
———————-mṛdau tatra dravyāṇyaguruguggulu||13||
mustasthauṇeyaśaileyanaladośīravālakam||13||
varāṅgakauntīmadhukabilvamajjailavālukam||14||
śrīveṣṭakaṃ sarjaraso dhyāmakaṃ madanaṃ plavam||14||
śallakī kuṅkumaṃ māṣā yavāḥ kundurukastilāḥ||15||
snehaḥ phalānāṃ sārāṇāṃ medo majjā vasā ghṛtam||15||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
snigdhadhūmasya dravyāṇyāha-mṛdāviti| naladaṃmāṃsī| varāṅgaṃ-tvacam| dhyāmakaṃ-kaṭtṛṇam| madanaṃmadhūcchiṣṭam| kundurukaḥ-śallakīniryāsaḥ| phalānāṃ snehaḥ-eraṇḍatailādiḥ| sārāṇāṃ snehaḥ-devadārutailādiḥ|
§4946 5
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tatra-teṣu triṣu dhūmeṣu madhyāt, mṛdau-prāyogikākhye dhūme, dravyāṇyaguruprabhṛtīni| plavo-gopālamadanakaḥ| sneha iti| phalānāṃ-ākṣoḍanārikelādīnāṃ snehaḥ, tathā sārāṇāṃ-khadirāsanādīnāṃ ca snehaḥ| madhumadanayorekayonitvāduktasyopayogo madanasyātra viruddha iti kecit| taccāyuktam| dravyāntaratvānmadanasya| piṇyākadivattilādeḥ| ghṛtaṃ cātra gavyameva grāhyam, mukhyatvāt| uktaṃ hi (hṛ.sū.a.5|42)-"gavye kṣīraghṛte śreṣṭhe" iti|