Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 62
uttānāyāḥ śayānāyāḥ samyak saṅkocya sakthinī||81||
ūrdhvajānvāstricaturānahorātreṇa yojayet||81||
bastīṃstrirātramevaṃ ca snehamātrāṃ vivarddhayan||82||
tryahameva ca viśrabhya praṇidadhyātpunastryaham||82||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
uttānāyāḥ-na tvavāṅmukhyāḥ pārśvasthitāyā vā, śayānāyāḥna tvāsīnāyāḥ, tathordhvajānvāḥ, bastīn tricaturānahorātrāt yojayet| kiṃ kṛtvā? sakthinī saṅkocya| anuvāsane tveka eva bastirahorātreṇa yojya ityasya bhedaḥ| evaṃ tryahaṃ bastidānaṃ kāryam, na tvatrānuvāsanavat tryahe pañcame vā'hanīti| kiṃ kurvan? snehamātrāṃ yathāsvamardhakarṣādikrameṇa varddhayan| tryahameva ca viśramya-trīṇi dināni vilambya ca, punaḥ-pūrvoktenaiva prakāreṇa, [ tryahaṃ ] praṇidadhyāt-kuryāt| eṣa eva ca nyāyo meḍhre'pi yojyaḥ, tajjātīyatvādasyārthasya| ata evānte'yamupadiṣṭa ubhayasambandhārtham|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
strīṇāmuttarabastividhimāha-uttānāyā iti| strīṇāmuttarabastoāvāvṛttikra trirātramiti| evaṃ-prathamadinavat, bastīn yojayet| snehamātrāṃ ca dine dine varddhayet| tatastridinaṃ viśramya punastridinaṃ yojayet|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
vamanādīnāmantaramāha-pakṣāditi| nirūhānuvāsanayorbhojanamevāntaram| anuvāsananirūhayostu ñcame'tha tṛtīye vā divase" iti (ślo. 36) prāgukam|