Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 11
——————————————tatra ca yojayet||15||
ajāvimahiṣādīnāṃ bastiṃ sumṛditaṃ dṛḍham||16||
kaṣāyaraktaṃ niśchidragranthigandhaśiraṃ tanum||16||
grathitaṃ sādhu sūtreṇa sukhasaṃsthāpyabheṣajam||17||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tasmiṃśca karṇikādvitaye'jādīnāṃ bastiṃ yojayet| ādiśabdena gohariṇavarāhāṇāṃ grahaṇam| ajādīnāmityevaṃ nirdeśe'pyavimahiṣagrahaṇe labdhe sākṣādetayorgrahaṇamanyajebhyo bastibhya etadbasteryogyataratvapratipādanārtham| kimbhūtaṃ bastim? sumṛditaṃ,-sasnehaṃ muhuḥ suṣṭhu marditam| tathā, dṛḍham| tathā kaṣāyeṇaharītakyādinā, raktam| tathā, chidraṃ ca granthiśca gandhaśca śiraśca, tāḥ nirgatāḥ-na santi, yasya tanniśchidragranthigandhaśiram| tathā, tanuṃ-na sthūlam| tathā, sādhu-samyak, sūtreṇa grathitaṃ-baddham| tathā, sukhena-akṛcchreṇa, saṃsthāpanīyamauṣadhaṃ yatra tadevam|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
karṇikādvaye bastibandhanamāha-tatreti| ādiśabdena gohariṇavarāhādayaḥ| bastiṃ-mūtrādhāracarmapeśīm| sumṛditaṃsnehamudgābhyām| kaṣāyaraktaṃ-kaṣāyarasairdravyairdattarāgam| nischidragranthigandhaśiraṃ-chidrādicatuṣṭayarahitam| tanuṃsūkṣmam| sūtreṇa sādhu grathitaṃ-baddhvā parivartya punarbaddham| sukhasaṃsthāpyabheṣajaṃ-yathoktapramāṇamauṣadhamasaṅ yathā māti tathāpramāṇam |