Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 23
kulatthajūrnaśyāmākayavamudgamadhūdakam||21||
mastudaṇḍāhatāriṣṭacintāśodhanajāgaram||22||
madhunā triphalāṃ lihyādguḍūcīmabhayāṃ dhanam||22||
rasāñjanasya mahataḥ pañcamūlasya gugguloḥ||23||
śilājatuprayogaśca sāgnimantharaso hitaḥ||23||
viḍaḍgaṃ nāgaraṃ kṣāraḥ kālaloharajo madhu||24||
yavāmalakacūrṇaṃ ca yogo'sthaulyadoṣajit||24||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kulatthādikaṃ sthūlāyeṣyate| jūrṇaḥ-tṛṇadhānyaviśeṣo dakṣiṇāpathe jondhalaka iti prasiddhaḥ| daṇḍāhataṃmathitam| triphalādīnāmanyatamaṃ madhunā lihyāt| tathā, rasāñjanādeśca prayogo'gnimantharasasahito hitaḥ, atisthūlāyeti prakṛtena yojyam| viḍaṅgādiyogaḥ sarvasamabhāgo'tisthaulyadoṣajit|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
kulattheti, mastviti| jūrṇau-yāvanālaḥ| madhūdakaṃmadhumiśramudakam| daṇḍāhataṃ-takram| triphalādīṃścaturo yogānāha-madhunā triphalāmiti| rasāñjanādīmścaturaḥ prayogānāha-rasāñjanasyeti, śilājatuprayogaśceti| sāgnimantharasa iti caturbhiḥ sambadhyate| agnimantharasaḥ-tarkārīsvarasaḥ| viḍaṅgādiyogamāha-viḍaṅgamiti, yavāmalakacūrnamiti| kṣāro-yavakṣāraḥ| kālaloharajolohacūrṇam|