Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 9
bṛṃhaṇaṃ śamanaṃ tveva vāyoḥ pittānilasya ca||7||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tuśabdo viśeṣe| viśeṣastu laṅghanāpekṣayā| śodhanaṃ śamana ceti dvidhā laṅghanamuktam| bṛṃhaṇamapi śodhanaṃ bhavati| yathā,-dugdhādidravyam, śodhanasvabhāvadravyāt| tena yathāvidhena dravyeṇa kevalasya vātasya pittayuktasya vā kopa āśaṅkyate| yathā-laṅghanena śodhanadravyeṇa harītakyādinā| tato bṛṃhaṇasya viśeṣārthastuśabdaḥ kṛtaḥ| bṛṃhaṇaṃ yacchodhanaṃ tanmarutaḥ kevalasya pittasahitasya vā śamanam, na tu laṅghanaśodhanavatkopanam| evakāro'vadhāraṇārthaḥ| bṛṃhaṇaṃ śodhanarūpaṃ vātasya pittayuktasya vā śamanamevoktam, na kopanaṃ jātucidityarthaḥ| laṅghanaṃ tūbhayarūpamapi vātasya vātapittayorvā kopenameva|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
śodhanaśamana-vyatiriktasyauṣadhasyābhāvāt tayośca laṅghanabhedatvāt bṛṃhaṇasyānauṣadhatve prāpte, bṛṃhaṇaṃ śamanamevetyāha-bṛṃhaṇaṃ śamanaṃ tviti| śuddhasya pittasaṃsṛṣṭasya ca vāyorviṣamasya samīkaraṇācchamanam |
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
bṛṃhaṇasya viṣayamāha-bṛṃhayedityādi| grīṣme'parānapisvasthānapi|