Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 33
nānārūpairasaṅkhyeyairvikāraiḥ kupitā malāḥ||30||
tāpayanti tanuṃ tasmāttaddhetvākṛtisādhanam||31||
śakyaṃ naikaikaśo vaktumataḥ sāmānyamucyate||31||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
yattadornityasambandhāt yasmāditi labhyate| yasmānnānārūpaiḥanekaprakāraiḥ, asaṅkhyeyaiḥ-gaṇanāṃ samatītaiḥ, vikāraiḥjvarādibhiḥ, malā-vātapittaśleṣmāṇaḥ, kupitāstanuṃ-dehaṃ, tāpayanti-duḥkhayanti| tasmāttaddhetvākṛtisādhanaṃ śakyaṃ naikaikaśo vaktuṃ-ayamasya vikārasya heturiyamākṛtiridaṃ lakṣaṇamidamasya sādhanaṃ-cikitsitamiti| ataḥ sāmānyamucyate|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
atha hetuḥ| tadviśeṣāṇāṃ niḥśeṣaṃ nirūpathitumaśakyatvātsāmānyaṃ vācyam| tadevāha-nānārūpairiti| vikārāṇāmasaṅkhayatvaṃ prativikāraṃ ca rūpāṇām| atastadhetvādi prakṛtivikāraṃ vaktumaśakyam, sādhāraṇaṃ tūcyate| §3022