Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 9
samāno'gnisamīpasthaḥ koṣṭho carati sarvataḥ||8||
annaṃ gṛhṇāti pacati vivecayati muñcati||8||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
samāno vāyuragnisamīpasthaḥ| sāmānyoktāvapi prādhānyātpācako'gnirgṛhyate| ata evāha-koṣṭhe carati sarvata ityādi| sarvasmin koṣṭhe carati| sa cānnaṃ gṛhṇātiapakvamāmāśaye dhārayatītyarthaḥ| pacati-agnisandhukṣaṇādbhaktakāra iva| vivecayati-saṃhatamannaṃ pākāya vibhajate| muñcatiśakṛnmūtrādirūpamadhaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
samānasyāha-samāna iti| samānasyāgnisamīpamavasthitisthānam| sarvakoṣṭho vicaraṇasthānam| annasya grahaṇaṃ, gṛhītvā pācanaṃ, paktvā sārakiṭṭadivecanaṃ, vivicya kiṭṭāvamocanaṃ ca karma| agnisamīpaṃ agnisthānasya grahaṇyākhyasya agnyanavaruddho'vakāśaḥ|