Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 34
triphalāṃ madhusarpirbhyāṃ niśi netrabalāya ca||44||
svāsthyānuvṛttikṛdyacca rogocchedakaraṃ ca yat||44||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
madhusarpirbhyāṃ saha triphalāṃ ca rātrau netrabalāya śīlayet| na kevalaṃ śālyādīneva śīlayet| yacca dravyaṃ svāsthyānuvṛttiṃ karotyṛtucaryāvidhyādyuktamannapānādikam| tathā, rogocchedakaraṃ yat-kirātatiktakādidravyam, tacca śīlayet|5
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
prasaṅgānnityasevyamauṣadhamāha-trifalāmiti| niśi-svapnakāle| netrebalāya-cakṣurindriyadārḍhyāya| yacca auṣadhaṃ rasāyanādikaṃ, svāsthyamanuvartayati rogotpatibījaṃ cocchinatti tadapi yathākālaṃ bhajet| uktaṃ ca carakeṇa (sū.
a. 5/10)- "tacca nityaṃ prayuñjīta svāthyaṃ yenānuvartate| ajātānāṃ vikārāṇāmanutpatikaraṃ ca yat||" iti|