Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 43
akāle'tiprasaṅgācca na ca nidrā niṣevitā||54||
sukhāyuṣī parākuryāt kālarātririvāparā||55||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
akāle niṣevitā'ti ca niṣevitā na ca niṣevitā nidrā sukhaṃārogyalakṣṇam, āyuśca-jīvitam, te sukhāyuṣī parākuryātnāśayet| keva? aparā kālarātririva|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
ekasyā nidrāyāḥ parasparaviruddhasukhaduḥkhādihetutvāyogādaupādhikabhedamāśritya vibhādamāha-akāla iti| akāle sevitā-mithyāyogarūpā, atiprasaṅgātsevitā-atiyogarūpā, na ca sevitā-hīnayogarūpā, niṣevitā-niyatatvena sevitā samyagyogarūpā ceti caturdhā nidrā| tatra parā-caturthī nidrā, sukhāyuṣī kuryāt| aparā-trividhā asamyagyogarūpā, kālarātririva-saṃhārapravṛttamahākālīva, sukhāyuṣī hanyādirtyarthaḥ| sukhāyuṣorādyantayorgrahaṇāt pāṇinipratyāhāravat sukhapuṣṭibalavṛṣatājñājīvitāni gruhrānte| "kālasvabhāvāmayacittadehakhedaiḥ kaphāgantutamobhavā ca| nidrā bibharti prathamā śarīraṃ pāpmā'ntagā vyādhinimittamanyāḥ||" iti saṅgrahoktānāṃ (sū. a. 9) saptānāṃ catasṛṣvevāntarbhāvaḥ|