Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 178
hrasvaṃ bṛhatyaṃśumatīdvayagokṣurakaiḥ smṛtam||168||
svādupākarasaṃ nātiśītoṣṇaṃ sarvadoṣajit||169||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
pañcamūlamiti vartate| hṛsvaṃ kanīyo laghu alpamiti paryāyāḥ bṛhatīdvayaṃ-kṣudrabṛhatī mahābṛhatī ca| aṃśumatīdvayaṃ-śāliparṇī pṛśniparṇī ca gokṣurakobhakṣaṭakaḥ| idaṃ hṛsvaṃ pañcamūlaṃ svādupākarasaṃ nātiśītaṃ nātyuṣṇaṃ sarvadoṣajicca| [ gokṣurādibhiḥ pañcabhirlaghu dvitīyaṃ pañcamūlam|]
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
bṛhatyādipañcakasya saṃjñāṃ kurvan guṇānāha hrasvamiti| bṛhatyādipañcakaṃ-hrasvapañcamūlasaṃjñaṃ, svadupākādiguṇaṃ ca| bṛhatīdvayaṃ-vyāghrī siṃhī ca| aṃśumatīdvayaṃ-śāliparṇī *pṛśniparṇī ca| gokṣurakaḥtrikaṇṭakaḥ| nātiśabdo'tra niṣedhe, na tvīṣadarthe, śītoṣṇayorekatrānavasthānāt, anuṣṇāśītamityarthaḥ| suśrutena tu gokṣurasthāne eraṇḍaḥ paṭhitaḥ|