Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 22
phalāni māṣavadvidyātkākāṇḍolātmaguptayoḥ||22||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kākāṇḍolā cātmaguptā ca, tayoḥ phalāni māṣavadvidyātmāṣasamaguṇāni vijānīyāt| kākāṇḍolā-kaṭabhī| ātmaguptākapikacchūḥ|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kākāṇḍolātmaguptāphalaguṇānāha-phalānīti| etayoḥ phalāni māṣavadvidyāt| kākāṇḍolā-niḥśūkā kapikacchūḥ| ātmaguptā-kapikacchūḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
tilaguṇānāha-uṣṇa iti| uṣṇaḥ-uṣṇavīryaḥ| tvacyaḥ-tvagdoṣaharaḥ, bahiḥprayogāt| "kuṣṭhaṃ tatkāryapi tilo hanti bhallātakaiḥ saha|" iti saṅgrahe (sū. a. 7) kuṣṭhakartṛtvaśravaṇāt| nanu, "tilo vipāke madhuro'tibalyaḥ snigdho vraṇe lepana eva pathyaḥ|" iti suśrutena (sū. a. 46139) vipāke madhuratvamuktam, iha tu kaṭukatvamiti virodhaḥ| maivam| rasavadavirodhaḥ| ekasmin dravye hi bahavo rasā anubhūyanta iti| bhinnatilayorbhinnarasayorvā vipākaḥ| sa ca kṛṣṇaḥ śreṣṭhaḥ| uktaṃ ca saṅgrahe (sū.a. 7)-kṛṣṇaḥ praśastastamanu śuklastamanu cāruṇaḥ|" iti|