Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 19
uṣṇāḥ kulatthāḥ pāke'mlāḥ śukrāśmaśvāsapīnasān||19||
kāsārśaḥkaphavātāṃśca ghnanti pittāsradāḥ param||20||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kulatthā uṣṇavīryāḥ pāke'mlāḥ| tathā, śukrādīn ghnantiaśma-aśmarī vakṣyamāṇalakṣṇā| tathā, pittāsradāḥ paraṃatiśayena raktapittakarāḥ| kaṣāyasvādusaṅgrāhitvaṃ śimbīdhānyasāmānyalakṣaṇenaiṣāṃ vedyam, dṛṣṭināśanatvaṃ coṣṇavīryatvena raktapittakaratvena ca| saṅgrahe tu spaṣṭaṃ kṛtvoktam (sū. a. 7)-"kaṣāyasvādurūkṣoṣṇāḥ kulatthā raktapittalāḥ| pīnasaśvāsakāsārśohikkā''anāhakaphānilān| ghnanti śukrāśmarīṃ śukraṃ dṛṣṭiṃ śophaṃ tathodaram| grāhiṇo laghavastīkṣṇā vipāke'mlā vidāhinaḥ"iti|
§1236 10
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
kulatthaguṇānāha-uṣṇā iti| śukrādīnghnanti| aśma-aśmarī| nanu, "uṣṇaḥ kulattho rasataḥ kaṣāyaḥ kaṭurvipāke kaphamārutaghnaḥ|" iti suśrutena (sū. a. 46/37) vipāke kaṭutvamuktam, iha tvamlatvamiti virodhaḥ| maivam| anekarasavadavirodhaḥ| 5