Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 60
peyaṃ noṣṇopacāreṇa na viriktakṣudhāturaiḥ||66||
nātyarthatīkṣṇamṛdvalpasambhāraṃ kaluṣaṃ na ca||66||
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
madyapānaṃ niyacchati-peyaṃ noṣṇopacāreṇeti| uṣṇopacāreṇauṣṇamāhāraṃ sūryasantāpādikaṃ vā sevamānena| viriktaiḥkṛtavirecanaiḥ| kṣudhāturaiḥ-atikṣudhitaiḥ| atyarthaṃ tīkṣṇaṃ-atitīvramadam| atyarthaṃ mṛdu-madānutpādakam| alpasambhāraṃ-asampūrṇakāraṇasāmagrīkam| kaluṣaṃmalinam|
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
tacca madyamuṣṇopacāreṇa na peyam| uṣṇo-vihārāhārādika upacāro yasya sa evam, tena| na viriktetyādi| kṛtavirecanena na peyam, doṣāsāmyāditi bhāvaḥ| tathā, kṣudhārtena na peyam| tathā, atitīkṣṇamatimṛdu ca madyaṃ na peyam| alpasambhāramiti| yadyāvatā sambhāreṇa lokaprasiddhena sandhīyate surādi, tatra tadapekṣayā cālpasambhāraṃ na peyam| tathā, kaluṣaṃ-asvacchaṃ pāṃsuśarkarādibhiryuktaṃ, ca na peyam|