Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 27
kadalīdalakahlāramṛṇālakamalotpalaiḥ||35||
komalaiḥ kalpite talpe hasatkusumapallave||36||
madhyaṃdine'rkatāpārtaḥ svapyāddhārāgṛhe'thavā||36||
pustastrīstanahastāsyapravṛttośīravāriṇi||37||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
kadalītyādi| talpe-śayane, kalpite| kaiḥ? kadalīdalādibhiḥ| kadalyāḥ-rambhāyāḥ, dalāni-patrāṇi, kahlāraṃsaugandhikam, mṛṇālaṃ-bisam, kamalaṃ-padmam, utpalaṃ-kumudam, eteṣāṃ dvandvaḥ| taiḥ kadalīdalādibhiḥ, komalaiḥ-sukumārasparśaiḥ, kalpite-racite| kimbhūte? kusumāni ca pallavāśca kusumapallavāḥ| hasanta iva kusumapallavā yatra tasmin| dhārāgṛhe'thavā svapyāditi vartate| dhārāgṛhaṃ-avirataṃ yato jaladhārāḥ patanti| kimbhūte? pustastrīstanahastāsyaiḥ pravṛttamuśīravāri yatra tasmin| pusto-dārvādimayyāḥ stryādyākṛterupādānakāraṇaṃ yadvastu taducyate|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
kalhāraṃ-sandhyāvikāśi padminīpuṣpam| kamalaṃ-dinavikāśi| utpalaṃ-rātrivikāśi| mṛṇālāni-bisāni| talpe-śayane| hasatkusumāḥvikasanmallikādipuṣpāḥ, pallavāḥ-paryantāḥ, yasya tattathā| athavā dhārāgṛhe svapyāt| yatra yantraracanāviśeṣeṇa racitā jalasīkarāḥ prasaranti, taddhārāgṛham| 5 pustastriyo-dārvādimayyaḥ putrikāḥ, tāsāṃ stanādibhyaḥ pravṛttamuśīravāri-sevyodakaṃ yatra tattathā|