Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 30
upakārapradhānaḥ syādapakārapare'pyarau||25||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
arau śatrāvapakārapare'pi satyupakārapradhānaḥ syāt| nanu, ripurapakāraka eva, tatkimapakārapara iti viśeṣaṇena| tathā ca māghaḥ (sargaḥ 2/37)- "upakartrāriṇā sandhirna mitreṇāpakāriṇā| upakārāpakārau hi lakṣyaṃ lakṣaṇametayoḥ" iti| ucyate| na hi sarvadaivārirapakāraṃ kartuṃ śakyaḥ syāt, kiṃ tarhi kadācideva| hetvādyadhīnatvādapakārakāritvasya| vātādidoṣavat| yathā-vātādayo doṣā dūṣaṇasvabhāvā api santaḥ kadācidvikārakāritve samarthā bhavanti kadācinnaiva| doṣatvaṃ tu sarvadaiva teṣām| tasmādapakārapara iti yuktaṃ viśeṣaṇam| apakāriṇyupakārakṛtsyāt kiṃ punarupakāraka ityapiśabdārthaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
paropakāraṃ vidhatte-upakāreti| apakāraparepyarau upakārapradhānaḥ syāt, kiṃ punarupakārapare mitrādau| apakārāsamartho'pyarirastīti na paunaruktyam|