Ashtanga-hridaya-samhita [sanskrit]
273,418 words | ISBN-10: 8121800226 | ISBN-13: 9788121800226
The Sanskrit edition of the Ashtanga-hridaya-samhita, including the commentaries Sarvangasundara and Ayurvedarasayana. The Astangahrdaya-samhita deals with the eight-fold divisions of Ayurveda: (l) Medicine, (2) The science of the special diseases of the supra-clavicular parts of the body (viz. eye, ear, nose, mouth, throat etc.), (3) Surgery, (4) Toxicology, (5) Psycho-therapy, (6) Pediatrics, (7) Rejuvenation and (8) Virilification. Original titles: Vāgbhaṭa Aṣṭāṅgahṛdayasaṃhitā (वाग्भट अष्टाङ्गहृदयसंहिता), Aruṇadatta Sarvāṅgasundarā (अरुणदत्त सर्वाङ्गसुन्दरा), Hemādri Āyurvedarasāyana (हेमाद्रि आयुर्वेदरसायन).
Section 14
rasāsṛṅmāṃsamedo'sthimajjaśukrāṇi dhātavaḥ||13||
sapta dūṣyāḥ———————————————-||13||
Commentary: Aruṇadatta’s Sarvāṅgasundarā
rasādayaḥ sapta dhātusaṃjñāḥ śarīradhāraṇāddhātavaḥ| te ca dūṣyāḥ, vātādibhirdūṣyanta iti dūṣyāḥ| yasmādvātādīnāṃ dūṣaṇasvabhāvatvādyā doṣasaṃjñā, sānvarthasaṃjñā| dūṣayantīti doṣāḥ| ato'vaśyaṃ te dūṣyamapekṣante| karma vinā kartuḥ kriyāyā asambhavāt| kartāraṃ vinā karmaṇo na karmatvam| evaṃ doṣairvinā rasādīnāṃ dūṣyanāma na ghaṭate| tairvinā'pi vātādīnāṃ doṣanāma| tasmātparasparāpekṣatvādanayordūṣyadoṣayordūṣyatvena doṣatvena ca saṃjñālābhaḥ|
Commentary: Hemādri’s Āyurvedarasāyana
dūṣyāparanāmadheyān dhātūn malāṃścāha-rasāsṛgiti| rasādayo ye sapta dhātavaḥ, te dūṣyāḥ|