Apastamba Grihya-sutra [sanskrit]
41,347 words | ISBN-10: 8186937838 | ISBN-13: 9788186937839
The Sanskrit edition of the Apastamba Grihya-sutra with the commentaries of Haradatta (called the Anakula-vritti) and Sudarshana (called the Grihyatatparyadarshana-vyakhya). The Apastamba Grihyasutra is a short treatise on Vedic rituals which, together with the Hiranyakeshin-grihya-sutra, belongs to the Taittiriya School of the Black Yajur-Veda. Original titles: Āpastambagṛhyasūtra (आपस्तम्बगृह्यसूत्र), Haradatta Anākulāvṛtti (हरदत्त अनाकुलावृत्ति), Sudarśana Gṛhyatātparyadarśanavyākhyā (सुदर्शन गृह्यतात्पर्यदर्शनव्याख्या)
Sutra 4.14
gṛbhṇāmi ta ityetābhiścatasṛbhiḥ // ĀpGs_4.14 //
abhiśabda uparibhāve /
iva śabda- īṣadarthe /
yathā lomāni hastajātāni iṣadabhispṛṣāṭni bhavanti /
aṅgu#ṭhañca tathā gṛhṇīyādityarthaḥ /
"lomānte hastaṃ śāṅguṣṭhamubhayakāma" (āśva.gṛ1-7-5) ityāśvalāyanaḥ //15//
________________________
sarvāsāmanta eva //14//
9. saptapadīgamanam /
athaināmutteraṇāgniṃ dakṣiṇena padā prācīmudīcīṃ vā diśamabhi prakramaya tyekamiṣa iti // ĀpGs_4.15 //
ekamiṣa ityetairmantraiḥ /
prāggatānyudaggatāni vā padāni nidhāpayatītiyarthaḥ /
atra svayameva pādaṃ gṛhītvā mantrāṃścoktvā nidhāpayati /
saṃbhārākramaṇavat /
dakṣiṇena padeti mantrāṇāṃ dakṣiṇasambandhārtha pūrvapravṛttyartha ca, tasmāttūṣṇīmitarasya paścādanupravṛttiḥ /
iha somāya janivide svāhetyetaiḥ pratimantramityatra etaiḥ pratimantramiti na vaktavyam /
yathācaitattathā tatraiva vakṣyāmaḥ /
tasmāttayorihapakarṣeṇa saṃbandhaḥ /
ekamiṣa ityetaiḥ pratimantramiti /
itarathā pratipadaṃ mantrasambandho na sidhyati /
padānāñca saptasaṃkhyāniyamo'tottarābhistisṛbhiḥ pradakṣiṇa'mityatra tisṛṇāmante pariktamaṇārambhaḥ tadvadihāpi syāt /
'viṣṇustvā nvetvi'ti sarvatrā nuṣajan japati prathamottamayoḥ paṭhitatvāt // 16 //
________________________
Haradatta’s Anākulā-vṛtti (sūtra 4.14)
yaḥ māṇigrahaṇe kāmaṃ necchati sa pāṇimabhīvāṅguṣṭhamabhīva lomāni gṛhṇīyādityeva /abhiśabda uparibhāve /
iva śabda- īṣadarthe /
yathā lomāni hastajātāni iṣadabhispṛṣāṭni bhavanti /
aṅgu#ṭhañca tathā gṛhṇīyādityarthaḥ /
"lomānte hastaṃ śāṅguṣṭhamubhayakāma" (āśva.gṛ1-7-5) ityāśvalāyanaḥ //15//
________________________
Sudarśana’s Gṛhyatātparyadarśana-vyākhyā (sūtra 4.14)
gṛhṇītīti sambandhaḥ /sarvāsāmanta eva //14//
9. saptapadīgamanam /
athaināmutteraṇāgniṃ dakṣiṇena padā prācīmudīcīṃ vā diśamabhi prakramaya tyekamiṣa iti // ĀpGs_4.15 //
Haradatta’s Anākulā-vṛtti (sūtra 4.15)
athedānīmenāṃ vadhūmṛttthāpyottareṇāgniṃ yo deśastasmāt prakramya prācīṃ vā diśamabhi udīcīṃ vā dakṣiṇena padā sapta padāni prakrāmayatiekamiṣa ityetairmantraiḥ /
prāggatānyudaggatāni vā padāni nidhāpayatītiyarthaḥ /
atra svayameva pādaṃ gṛhītvā mantrāṃścoktvā nidhāpayati /
saṃbhārākramaṇavat /
dakṣiṇena padeti mantrāṇāṃ dakṣiṇasambandhārtha pūrvapravṛttyartha ca, tasmāttūṣṇīmitarasya paścādanupravṛttiḥ /
iha somāya janivide svāhetyetaiḥ pratimantramityatra etaiḥ pratimantramiti na vaktavyam /
yathācaitattathā tatraiva vakṣyāmaḥ /
tasmāttayorihapakarṣeṇa saṃbandhaḥ /
ekamiṣa ityetaiḥ pratimantramiti /
itarathā pratipadaṃ mantrasambandho na sidhyati /
padānāñca saptasaṃkhyāniyamo'tottarābhistisṛbhiḥ pradakṣiṇa'mityatra tisṛṇāmante pariktamaṇārambhaḥ tadvadihāpi syāt /
'viṣṇustvā nvetvi'ti sarvatrā nuṣajan japati prathamottamayoḥ paṭhitatvāt // 16 //
________________________