Yukti: 29 definitions
Introduction:
Yukti means something in Buddhism, Pali, Hinduism, Sanskrit, Marathi, Hindi. If you want to know the exact meaning, history, etymology or English translation of this term then check out the descriptions on this page. Add your comment or reference to a book if you want to contribute to this summary article.
Yukti has 27 English definitions available.
Languages of India and abroad
Sanskrit dictionary
[Deutsch Wörterbuch]
Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Böhtlingk and Roth Grosses Petersburger WörterbuchYukti (युक्ति):—(von 1. yuj) f.
1) das Einspannen, Answerksetzen (Gegens. vimukti) [Aitareyabrāhmaṇa 6, 23.] [Pañcaviṃśabrāhmaṇa 11, 1, 6.] yuktiṃ kar mit loc. eines nom. act. Anstalten treffen [Rāmāyaṇa 6, 82, 37.] dhyānayuktiṃ samāśritāḥ = dhyānaṃ samā [Oxforder Handschriften 52,b,1.] Anwendung, Gebrauch, Praxis [Suśruta 1, 26, 6. 151, 20.] evaṃ mantro rthado pyekaḥ kiṃ punaryuktisaṃyutaḥ [Kathāsaritsāgara 17, 122. fg. 9, 81. 17, 121.] sarvauṣadhiyuktijña [41, 11. 35, 82. fg. 90. fg.] Mittel, auch Zaubermittel, ein fein ausgedachtes Mittel, Kunstgriff, Kniff [KUVALAY. 150,a.] atyantacañcalasyeha pāratasya nibandhane . kāmaṃ vijñāyate yuktirna strīcittasya kā ca na .. [Spr. 3416.] dehāntarāveśe [Kathāsaritsāgara 45, 79. 31, 50.] [Rājataraṅgiṇī 3, 68.] yuktiṃ dvīpāntarākrāntyai kṣaṇamantarvyacintayat 30. tatsa śṛṅgabhujo deśānnirvāsyetācirādyathā . tāṃ putra cintayeryuktiṃ tvam [Kathāsaritsāgara 39, 56.] tenopadiṣṭayā yuktyā sa cakārātmanaḥ sadyo rūpasya parivartanam [12, 50.] yuktibalāt [12, 59. 31, 93. 96, 49. 16, 1. 29, 149. 171. 30, 130. 40, 47. 43, 141. 57, 140. 65, 192. 108, 170.] yuktiṃ kar ein Mittel erfinden, eine List anwenden [15, 82. 18, 243. 56, 365. 60, 98. 124, 39] (wo wohl kām st. kim zu lesen ist). tathāpi tāvadyuktiṃ te kariṣye ein Mittel angeben [72, 333. 123, 44.] yuktyā vermittelst, vermöge [30, 127. 37, 241. 43, 253. 45, 290.] [Pañcatantra 183, 22.] kālayuktyā hyarirmitraṃ jāyate na ca sarvadā [Kathāsaritsāgara 33, 129.] yuktitas dass. [45, 57. 60. 127.] yuktibhiḥ dass. [19, 81.] [Rājataraṅgiṇī 5, 165.] im comp. ohne Flexionszeichen: yantrayuktiparibhrāntau [Kathāsaritsāgara 43, 34.] yuktyā auf eine feine, schlaue, versteckte Weise, durch —, mit List, vermittelst einer List, unter irgend einem Vorwande [Spr. 1189.] [Kathāsaritsāgara 4, 120. 5, 64. 7, 67. 10, 51. 105. 142. 11, 10. 12, 3. 13, 85. 94. 15, 119. 18, 160. 238. 19, 43. 21, 52. 24, 86. 25, 204. 27, 38. 28, 134. 30, 99. 118. 32, 24. 33. 161. 188. 33, 112. 175. 34, 185. 209. 38, 129. 39, 32. 39. 232. 40, 67. 107. 49, 31. 64. 50, 18. 52, 357. 53, 25. 56, 257. 313. 358. 400. 60, 66. 64, 103. 65, 228. 82, 36. 86, 26.] [Rājataraṅgiṇī 4, 261. 293. 5, 90. 6, 86. 139.] [DṚṢṬĀNTAŚ. 51] in [Kāvya-Saṅgraha 221.] yuktitas dass. [Kathāsaritsāgara 5, 109. 33, 214. 66, 44.] yuktibhis dass. [38, 37.] am Anf. eines comp. ohne Flexionszeichen: yuktyupālabdha [17, 32. 56, 243.] —
2) das Zutreffen, Passen, Angemessenheit, Richtigkeit: uttarottarayuktau ca (uttarottarayuktīnāṃ ed. Bomb.) vaktā vācaspatiryathā [Rāmāyaṇa 2, 1, 13.] yatra khalviyaṃ vāco yuktiḥ so v. a. ein treffendes Wort [Mālatīmādhava 3, 11.] vāco yuktipaṭuḥ [Amarakoṣa 3, 1, 35.] [Hemacandra’s Abhidhānacintāmaṇi 346.] nīti, dvaṃdva, nagarī u.s.w. [Oxforder Handschriften 342,b,21.] fgg. jīvanmukti [SARVADARŚANAS. 97, 20.] bhedasyāyuktiḥ [62, 21.] yuktyā in angemessener Weise, in richtigen Maasse, wie es sich gehört: etāni yuktyā seveta prasaṅgo hyatra doṣavān [Spr. 1766.] [KĀM. NĪTIS. 1, 49.] [Suśruta 1, 242, 19. 2, 149, 4.] samāhitaścaredyuktyā [Spr. 5058.] [Suśruta 1, 102, 8. 2, 120, 10. 275, 4.] gatāsordāhayitvā me dehaṃ yuktyā [Kathāsaritsāgara 93, 25.] vavau yuktyā supriyātmā sukhaṃ śivaḥ (anilaḥ) [Rāmāyaṇa 2, 91, 24 (100, 21 Gorresio).] tadayaṃ yuktyā mune devāsurāhavaḥ [Kathāsaritsāgara 48, 14.] yuktitas dass. [Mahābhārata 5, 6090.] [Suśruta 1, 24, 3. 2, 131, 15. 341, 5.] —
3) Argument, Beweisgrund; Argumentation, ratiocinatio [Kapila 1, 60.] [Yājñavalkya’s Gesetzbuch 2, 92. 212.] [Suśruta 1, 11, 19. 2, 556, 4. fgg.] [Varāhamihira’s Bṛhajjātaka 4, 22.] [Lassen’s Anthologie (III) 90, 1.] vākya [] bei [WIND. 94.] kathana [Spr. 246.] bahubhiruktairyuktiśūnyaiḥ [685.] vacanaṃ dharmayuktisamanvitam [Pañcatantra III, 163.] [Bhāgavatapurāṇa 9, 8, 21.] [Viṣṇupurāṇa] bei [MUIR, Stenzler 1, 147.] [Nīlakaṇṭha 53. 161.] [Vedānta lecture No. 90.] [Scholiast] zu [Kapila 1, 4. 36. 123. 131.] zu [Jaimini 1, 1, 3.] zu [Bṛhadāranyakopaniṣad S. 204.] zu [Kātyāyana’s Śrautasūtrāṇi 498, 12.] zu [Pāṇini’s acht Bücher 8, 2, 94.] [SARVADARŚANAS. 26, 4. 123, 19.] sadyukti [Spr. 886.] suyuktayaḥ [Oxforder Handschriften 244,b, No. 609.] In der Dramstik eine verständige Betrachtung, Erwängung der Umstände: saṃpradhāraṇamarthānāṃ yuktiḥ [DAŚAR. 1, 26.] [Sāhityadarpana 343.] yuktirarthāvadhāraṇam [501. 471.] = bījānukūlasaṃghaṭṭanaprayojanavicāraḥ [PRATĀPAR. 21,a,4.] —
4) Grund, Motiv: yuktyā kayā [Bhāgavatapurāṇa 3, 31, 15.] [Mārkāṇḍeyapurāṇa 99, 24.] —
5) Summe [Sūryasiddhānta 7, 14.] —
9) Alliage, Legirung [Varāhamihira’s Bṛhajjātaka 8, 15.] —
7) Verbindung von Worten, Satz [Yāska’s Nirukta 1, 15.] —
8) in der Astr. Conjunction [WEBER, Jyotiṣa 34.] — Unter den Śabdālaṃkāra [Oxforder Handschriften 208,a, No. 489.] — Nach den indischen Lexicographen hat yukti die Bedd. yoga oder yojana ( [Amarakoṣa 3, 4, 3, 23.] [Trikāṇḍaśeṣa 3, 3, 179.] [Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha 2, 189.] [Medinīkoṣa t. 47]) und nyāya [?(Trikāṇḍaśeṣa Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha Medinīkoṣa).] — Vgl. artha (auch [Mahābhārata 12, 5056.] [Spr. 3592. 4451]), ṛta, gandha, niryuktika, mantrayukti, yathā, sva .
--- OR ---
Yukti (युक्ति):—[Sp. 143, Z. 2 v. u.] lies vācoyukti und vgl. vācoyukti .
Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Sanskrit-Wörterbuch in kürzerer FassungYukti (युक्ति):—f. —
1) Verbindung , Verknüpfung [Aitareyabrāhmaṇa 6,23.] [Tāṇḍyabrāhmaṇa 11,1,6.] —
2) Alliage , Legirung. —
3) in der Astr. Conjunction. —
4) Verbindung von Worten , Satz. —
5) etwa Ligatur von Schriftzeichen [Viṣṇusūtra 7,12.] —
6) Summe. —
7) das Darangehen , Anstalten zu Etwas (Nomen act. im Loc. oder im Comp. vorangehend). —
8) Anwendung , Gebrauen , Praxis. —
9) Mittel , insbes. Zaubermittel , ein fein ausgedachtes Mittel , Kunstgriff , Kniff ; die Ergänzung ein Nomen act. im Loc. oder Dat. , oder ein Satz mit yathā und Potent. yuktiṃ kar ein Mittel finden , eine List anwenden , — angeben. yuktyā , yuktitas , yuktibhis und yukti vermittelst , vermöge. yuktyā , yuktitas ([115,17.117,14]), yuktibhis und yukti auf eine feine , schlaue , versteckte Weise , durch — , mit List , vermittelst einer List , unter irgend einem Vorwande. —
10) Argument , Beweisgrund , Argumentation , ratiocinatio. tas vermittelst eines Arguments [The Sankhya Philosophy 1,59.] —
11) Grund , Motiv. —
12) das Zutreffen , Passen , Angemessenheit , Richtigkeit. yuktyā und yuktitas in angemessener Weise , in richtigem Maasse , wie es sich gehört. —
13) in der Dramatik eine verständige Betrachtung , Erwägung der Umstände.
Sanskrit, also spelled संस्कृतम् (saṃskṛtam), is an ancient language of India commonly seen as the grandmother of the Indo-European language family (even English!). Closely allied with Prakrit and Pali, Sanskrit is more exhaustive in both grammar and terms and has the most extensive collection of literature in the world, greatly surpassing its sister-languages Greek and Latin.
See also (Relevant definitions)
Starts with (+22): Yuktibahya, Yuktibala, Yuktibhasha, Yuktibhis, Yuktidipika, Yuktigedu, Yuktijna, Yuktikalpadruma, Yuktikalpataru, Yuktikara, Yuktikathana, Yuktikaushalya, Yuktikrita, Yuktikritabala, Yuktimalika, Yuktimallika, Yuktiman, Yuktimant, Yuktimat, Yuktimattva.
Ends with (+25): Abhityukti, Advayayukti, Anuyukti, Arthayukti, Atyukti, Avashyakaniryukti, Ayukti, Caramayukti, Chattrayukti, Gandhayukti, Harayukti, Kalayukti, Kalpayukti, Kautukayukti, Kshayayukti, Kulayukti, Kutayukti, Kuyukti, Malayukti, Mantrayukti.
Full-text (+104): Niryukti, Ayukti, Kshayayukti, Prayukti, Vacoyukti, Yauktika, Yuktitas, Yuktikathana, Yuktishastra, Yuktikara, Yuktijna, Sadyukti, Yuktya, Mantrayukti, Yuktiyukta, Niryuktika, Svayukti, Ritayukti, Gandhayukti, Yuktimallika.
Relevant text
Search found 42 books and stories containing Yukti; (plurals include: Yuktis). You can also click to the full overview containing English textual excerpts. Below are direct links for the most relevant articles:
Jivanandana of Anandaraya Makhin (Study) (by G. D. Jayalakshmi)
Analysis of Mukha Sandhi < [Chapter 6 - Dramatic aspects of the Jīvanandana Nāṭaka]
Charaka Samhita and Sushruta Samhita (by Nayana Sharma)
The Physician in the Caraka and Suśruta Saṃhitās < [Chapter 2]
The Social Implications of Disease < [Chapter 4]
The Medical Student and the Teacher (Introduction) < [Chapter 3]
Bhakti-rasamrta-sindhu (by Śrīla Rūpa Gosvāmī)
Verse 1.2.292 < [Part 2 - Devotional Service in Practice (sādhana-bhakti)]
Verse 1.1.45 < [Part 1 - Qualities of Pure Bhakti (bhagavad-bhakti-bheda)]
Philosophy of Charaka-samhita (by Asokan. G)
Heuristic reasoning (yukti) [in Charaka philosophy] < [Chapter 6 - Source of Knowledge (pramāṇa)]
General attributes (sāmānya-guṇas) < [Chapter 2 - Fundamental Categories]
Knowledge (pramāṇa) [in Charaka philosophy] < [Chapter 6 - Source of Knowledge (pramāṇa)]
Rig Veda (translation and commentary) (by H. H. Wilson)
Bodhisattvacharyavatara (by Andreas Kretschmar)
Text Section 270 < [Khenpo Chöga’s Oral Explanations]
Text Sections 177-178 < [Khenpo Chöga’s Oral Explanations]
Text Section 127 < [Khenpo Chöga’s Oral Explanations]