Vishaya, Viṣaya, Visaya, Viśaya, Viśāya: 46 definitions

Introduction:

Vishaya means something in Buddhism, Pali, Hinduism, Sanskrit, Jainism, Prakrit, the history of ancient India, Marathi, Hindi, biology. If you want to know the exact meaning, history, etymology or English translation of this term then check out the descriptions on this page. Add your comment or reference to a book if you want to contribute to this summary article.

Vishaya has 46 English definitions available.

The Sanskrit terms Viṣaya and Viśaya and Viśāya can be transliterated into English as Visaya or Vishaya, using the IAST transliteration scheme (?).

Images (photo gallery)

Languages of India and abroad

Sanskrit dictionary

[Deutsch Wörterbuch]

Source: Cologne Digital Sanskrit Dictionaries: Böhtlingk and Roth Grosses Petersburger Wörterbuch

Viśaya (विशय):—(von śī mit vi) m.

1) Ungewissheit, Zweifel (vgl. saṃśaya) [Pāṇini’s acht Bücher 3, 3, 39, Scholiast] [Kātyāyana’s Śrautasūtrāṇi 4, 3, 7.] [LĀṬY. 6, 10, 24.] [ANUPADAS. 7, 10] in [Weber’s Indische Studien 10, 5.] [Tithyāditattva im Śabdakalpadruma] —

2) = āśraya [Śabdacandrikā] bei [WILSON.]

--- OR ---

Viśāya (विशाय):—(von śī mit vi) m. die Reihe zu schlafen [Pāṇini’s acht Bücher 3, 3, 39.] [Amarakoṣa 3, 3, 32.] [Hemacandra’s Abhidhānacintāmaṇi 1503.] [Halāyudha 4, 54.]

--- OR ---

Viṣaya (विषय):—(von 1. viṣ) [Pāṇini’s acht Bücher 8, 3, 70] (nach dem Schol. von si mit vi) . m. am Ende eines adj. comp. f. ā .

1) Gebiet, Bereich, Reich; = deśa, upavartana, janapada, rāṣṭra [Pāṇini’s acht Bücher 4, 2, 52.] [Amarakoṣa 2, 1, 8. 3, 4, 25, 186.] [Trikāṇḍaśeṣa 3, 3, 320.] [Hemacandra’s Abhidhānacintāmaṇi 947.] [Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha 3, 506.] [Medinīkoṣa y. 105.] [Halāyudha 2, 129.] = āśaya [Amarakoṣa 3, 3, 11. -] [Manu’s Gesetzbuch 5, 82. 7, 133. fg. 8, 148. 387.] [Mahābhārata 1, 5937.] kasyaiṣa viṣayo ramyaḥ [Rāmāyaṇa 1, 9, 61.] rakṣaṇa, bhraṣṭo viṣayādrājā [17, 5. 47, 22. 76, 13. 2, 35, 11. 50, 19. 59, 8. 92, 3.] [Spr. 2980. 3015.] vrajāmo viṣayāditaḥ [Kathāsaritsāgara 25, 78.] [Bhāgavatapurāṇa 4, 14, 22. 9, 23, 5.] na punarātmagatyā mānuṣāṇāmeṣa viṣayaḥ so v. a. hier haben aber Menschen nicht von selbst ihren Aufenthaltsort gewählt [Śākuntala 104, 14.] yamasya Yama's Gebiet, - Reich [Rāmāyaṇa 3, 55, 52.] surāri [5, 74, 33.] nagna [Kathāsaritsāgara 18, 314.] lahare viṣaye [Rājataraṅgiṇī 5, 51.] lāṭasindhu [Varāhamihira’s Bṛhajjātaka S. 69, 11.] gauḍaviṣaye [Hitopadeśa 27, 22. 39, 4. 17. 113, 19.] pātāla [Rāmāyaṇa 5, 74, 33.] pl. : puraṃ ca viṣayāśca naḥ [Mahābhārata 1, 7541.] viṣayeṣu tapasvinaḥ [Rāmāyaṇa 2, 91, 7.] viṣayāndāpayāmi te Ländereien [Kathāsaritsāgara 49, 61. 53, 192. 103, 220.] parisaraviṣayeṣu (= paryantadeśeṣu) in der nächsten Umgebung [Kirātārjunīya 5, 38.] parasparāntarviṣayau hi tāvubhau babhūvatuḥ so v. a. sie standen in einiger Entfernung von einander [Rāmāyaṇa 5, 44, 9.] —

2) Gebiet, Bereich in übertr. Bed.; = gocara [Trikāṇḍaśeṣa] [Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha] [Medinīkoṣa] cakṣuṣorviṣayaḥ Gesichtskreis, Sehweite [Rāmāyaṇa 5, 24, 17.] cakṣurviṣaya (s. auch bes.) dass.: ā cakṣurviṣayāccainaṃ dadarśa punaḥ punaḥ [Mahābhārata 14, 1537.] cakṣurviṣayamāgataḥ [Rāmāyaṇa 6, 81, 18. fg.] [Mṛcchakaṭikā 109, 12.] cakṣurviṣayātikrānta [Hitopadeśa 14, 12.] acakṣurviṣaye (s. auch acakṣurviṣaya) [Rāmāyaṇa 2, 63, 21.] dṛgviṣayopagata [Varāhamihira’s Bṛhajjātaka S. 104, 52.] dṛṣṭiviṣaye [Raghuvaṃśa 15, 79.] nayana s. bes. śravaṇa Hörweite [Meghadūta 101.] jñāna [Śāṅkhāyana’s Śrautasūtrāṇi 13, 5, 1.] [Mahābhārata 14, 296.] mano [Kumārasaṃbhava 6, 17.] yā viṣaye sthitāḥ so v. a. dazwischenliegend [Prātiśākhya zum Ṛgveda 17, 2.] gandhasya viṣayaḥ ist die Erde [Mahābhārata 14, 299.] rasasya das Wasser [392.] rūpasya das Licht [304.] sparśasya die Luft [306.] śabdasya der Aether [308.] jīvitavya so v. a. Lebensdauer [Pañcatantra 4, 16.fg.] jīva dass. ed. orn. [1, 19.] viṣaye im Bereich von so v. a. in Bezug auf: atra viṣaye in Bezug darauf [Mahābhārata 13, 5682] nach der Lesart der ed. Bomb. [Pañcatantra 64, 12. 14. 114, 20.] strīṇāṃ viṣaye ko tra saṃdehaḥ [27, 18.] yuvativiṣaye sṛṣṭirādyeva dhātuḥ [Meghadūta 80.] aho buddhiprāgalbhyamasya nītiviṣaye [Pañcatantra 112, 19.] tanmayādyāsya mitraviṣaye viśvāsaḥ samutpannaḥ [131, 11.] dhanaviṣaye tvayā saṃtāpo na kāryaḥ [139, 3.] manye tvāṃ viṣaye vācāṃ snātamanyatra cchāndasāt [Bhāgavatapurāṇa 1, 4, 13.] parasvaviṣaye spṛhā [Amarakoṣa 1, 1, 7, 24.] [SARVADARŚANAS. 84, 7. 8.] Am Ende eines adj. comp.: alpaviṣayā matiḥ ein kleines Gebiet umfassend [Raghuvaṃśa 1, 2.] —

3) ein Gebiet, auf dem man sich heimisch fühlt, das man beherrscht, Jmdes Fach, - Sache; = yasya yo jñātastatra [Amarakoṣa 3, 4, 24, 154.] [Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha] [Medinīkoṣa] sarvatraudarikasyābhyavahāryameva viṣayaḥ [Vikramorvaśī 39, 14.] eṣa pravrājakastrīṇāṃ viṣayaḥ [Kathāsaritsāgara 32, 126.] yoginyā mantramārgo yaṃ nāsmākaṃ viṣayaḥ punaḥ [37, 191.] nātrāsmākaṃ gativiṣayaḥ [Pañcatantra ed. orn. 53, 20.] viṣaye sati vakṣyāmi so v. a. wenn ich es weiss [Mahābhārata 13, 2206.] na tvāmaviṣaye niyokṣyāmi kathaṃ ca na [2207.] na khalu dhīmatāṃ kaścidaviṣayo nāma [Śākuntala 55, 20.] —

4) Wirkungskreis, Erscheinungsgebiet: raveraviṣaye so v. a. wenn die Sonne nicht scheint [Spr. 1964. 2491.] guṇasamudāyāvāptiviṣayāṃ dyutim so v. a. sich in der Erlangung vieler trefflicher Eigenschaften manifestirend [2822.] avakāśaviṣayā nirvṛtiḥ sich als Musse äussernd [2879.] —

5) ein fest umgrenztes —, umschriebenes Gebiet: chandasi viṣaye so v. a. nur im Veda [Kāśikīvṛtti] zu [Pāṇini’s acht Bücher 1, 2, 36.] saṃhitāviṣaye [Scholiast] zu [39.] am Ende eines adj. comp.: strī so v. a. ein femininum tantum [Śāntanācārya’s Phiṭsūtrāṇi 1, 5. 2, 2.] nabviṣaya ein neutrum tantum [3.] ābviṣaya stets auf ā (femin.) ausgehend [1, 20.] chandobrāhmaṇāni ca tadviṣayāṇi die unter diese Kategorie fallen [Pāṇini’s acht Bücher 4, 2, 66.] —

6) ein für Etwas geeigneter Boden, das am-Platze-Sein: ka iha paritāpasya viṣayaḥ [Spr. (II) 525.] sāmādīnāṃ madhye kasyātra viṣayaḥ [Pañcatantra 227, 22.] —

7) das Object eines Sinneswerkzeuges (Laut u.s.w.) [Amarakoṣa 1, 1, 4, 16. 3, 4, 24, 154.] [Hemacandra’s Abhidhānacintāmaṇi 1384.] [Hemacandra’s Anekārthasaṃgraha] [Medinīkoṣa] gandharūparasasparśaśabdāśca viṣayāḥ smṛtāḥ [Yājñavalkya’s Gesetzbuch 3, 91.] [AMṚTAN. Upakośā] in [Weber’s Indische Studien 9, 25.] [ ebend. 17, Nalopākhyāna 2.] [Suśruta 1, 311, 1.] [Sânkhya Philosophy 6.] ghrāṇo gandhaviṣayaṃ budhyate [14.] [Rājataraṅgiṇī 2, 3.] [SARVADARŚANAS. 24, 1.] śrutiviṣayaguṇā (tanu d. i. ākāśa) [Śākuntala 1.] tamekadṛśyaṃ nayanaiḥ pibantyo nāryo na jagmurviṣayāntarāṇi [Kumārasaṃbhava 7, 64] [?= Raghuvaṃśa 7, 12.] Wenn manas zu den indriya gezählt wird, erscheinen sechs viṣayāḥ [Nīlakaṇṭha 22.] [Colebrooke I, 290.] —

8) Bez. der Zahl fünf [Varāhamihira’s Bṛhajjātaka S. 8, 21. 77, 23. 98, 1.] [BṚH. 1, 19. 7, 1.] —

9) pl. die Sinnesobjecte als Gegenstände des Genusses, die Sinnenwelt, Sinnengenuss: indriyāṇi hayānāhurviṣayāṃsteṣu gocarān [Kaṭhopaniṣad 3, 4.] indriyāṇāṃ vicaratāṃ viṣayeṣvapahāriṣu [Spr. (II) 1113.] hriyamāṇāni viṣayairindriyāṇi [Manu’s Gesetzbuch 6, 59.] viṣayeṣvaprasaktiḥ [1, 89.] viṣayeṣu sajjati [6, 55. 7, 30.] [Spr. (II) 808.] viṣayeṣu prajuṣṭāni (indriyāṇi) [Manu’s Gesetzbuch 2, 96.] yathā yathā niṣevante viṣayānviṣayātmakāḥ [12, 73.] viṣayā vinivartante nirāhārasya dehinaḥ [Bhagavadgītā 2, 59.] viṣayāṇāṃ sukham [Rāmāyaṇa 1, 9, 3.] asārāḥ [Spr. (II) 776.] svīkṛtāḥ [(I) 1195.] nopabhoktuṃ na ca tyuktuṃ śaknoti vi ṣayāñjarī [?1652. Brahmapurāṇa in Lassen’s Anthologie (III) 54, 22.] anākṛṣṭasya viṣayaiḥ [Raghuvaṃśa 1, 23.] mama sarve viṣayāstvadāśrayāḥ [8, 68.] niyacchedviṣayebhyo kṣān [Bhāgavatapurāṇa 2, 1, 18.] viṣayānpriyānbhuñjānaḥ [7, 4, 19.] saṅga [Manu’s Gesetzbuch 12, 18.] viṣayopasevā [32.] viṣayaiṣin [Raghuvaṃśa 1, 8.] vyāvṛttātman [3, 70.] [Vikramorvaśī 9.] nirviṣṭaviṣayasneha [Raghuvaṃśa 12, 1.] lolupa [Kathāsaritsāgara 40, 51.] viṣayoparama [SĀṂKHYAK. 50.] viṣayāsaktamanas [ŚUK.] in [Lassen’s Anthologie (III) 32, 11.] viṣayāsakti [33, 15.] viṣayopahāsa [Oxforder Handschriften 123,a,32.] aviṣayamanasāṃ yatīnām [Mālavikāgnimitra 1.] uparatāśeṣaviṣayaṃ manaḥ [Sāhityadarpana 63, 15.] Ausnahmsweise sg.: pibanti nāma viṣayamasaṃkhyātāḥ kumārakāḥ [CŪLIKOP.] in [Weber’s Indische Studien 9, 13.] —

10) Object überh.: puṃviṣayau Subject und Object [SARVADARŚANAS. 69, 11.] [Mahābhārata 14, 1373.fg.] deha indriyaṃ viṣayaḥ [Bhāṣāpariccheda 36.] viṣayo dvyaṇukādiśca brahmāṇḍānta udāhṛtaḥ [37.] dṛṣṭānuśravika [Yogasūtra 1, 15. 2, 54.] viṣayo yaṃ purāṇasya yanmāṃ tvaṃ pṛcchasi ein im Purāṇa behandelter Gegenstand [Mahābhārata 1, 1439.] yatra yatra puruṣasya saṃdehaḥ sa sarvo pi vicāraśāstrasya viṣayo bhaviṣyati [SARVADARŚANAS. 127, 10. fg. 159, 1.] In der Pūrvamīmāṃsā ist viṣaya der zu behandelnde Gegenstand eines der 5 Glieder jedes Abschnittes oder Titels: te ca pañcāvayavā viṣayasaṃśayapūrvapakṣasiddhāntasaṃgatirūpāḥ [122, 21.] svādhyāyo dhyetavya ityetadvākyaṃ viṣayaḥ [22.fg.] iṣu der Gegenstand, auf den der Pfeil gerichtet wird, Ziel eines Pfeils [Śiśupālavadha 9, 40.] Häufig am Ende eines adj. comp. anya ein anderes Object habend, auf etwas Anderes gerichtet, sich beziehend, Anderes betreffend: dṛṣṭi [Śākuntala 30.] kathāḥ [Bhāgavatapurāṇa 3, 15, 23.] ananya [1, 8, 13.] tvayi me nanyaviṣayā matiḥ [42.] yasminnīśvara ityananyaviṣayaśabdo yathārthākṣaraḥ keinem Andern zukommend [Vikramorvaśī 1.] [kāvyādarśa 2, 331.] ityevaṃviṣayā buddhiḥ [Kullūka] zu [Manu’s Gesetzbuch 2, 3.] tadviṣayā buddhiḥ [] zu [Bṛhadāranyakopaniṣad] [S. 73.] bhagavadviṣayā ratiḥ [Sāhityadarpana 7, 13.] [Bhāgavatapurāṇa 1, 6, 4. 2, 9, 27. 6, 2, 10.] [Rājataraṅgiṇī 5, 185.] mama tāvadekaiva buddhiḥ palāyanaviṣayā nur auf Flucht gerichtet [Pañcatantra 247, 6.] anukaraṇamityāditrisūtrī svabhāvātkṛñviṣayā bezieht sich auf [Siddhāntakaumudī] zu [Pāṇini’s acht Bücher.1,4,62.] vayaṃ tu tatsargasargaviṣayāḥ so v. a. beschäftigt mit [Bhāgavatapurāṇa 8, 7, 34.] —

11) ein sich zu Etwas (gen. dat.) eignendes Object: (sā) puṃsāmiṣṭaśca viṣayo maithunāya [Mahābhārata 4, 832. 858.] (gajaḥ) naiva viṣayo vāhasya dohasya vā [Spr. (II) 1324.] varāho vā rāhuḥ prabhavati camatkāraviṣayaḥ [1126.] viṣayo rājā babhūvānandaśokayoḥ so v. a. war zugänglich für [Rājataraṅgiṇī 8, 1231.] sakalavacanānāmaviṣayaḥ so v. a. unbeschreiblich [MĀLATĪM. 17, 2.] prabhūṇāṃ hi vibhūtyandhā dhāvatyaviṣaye matiḥ so v. a. nach Unerlaubtem [Kathāsaritsāgara 17, 138.] —

12) im Tropus der eigentlich gemeinte Gegenstand, im Gegens. zum Bilde; z. B. in der Figur: sie schaut mit klaren Augen-Lotusen ist Auge viṣaya, Lotus viṣayin [KUVALAY. 19,b.] [PRATĀPAR.9,b,1. 78,a,9.] —

13) verwechselt mit viṣama in kāntāraviṣayeṣu [Rāmāyaṇa 4, 40, 23.] — Vgl. nirviṣaya, buddha, yama, sva, vaiṣaya und vaiṣayika .

context information

Sanskrit, also spelled संस्कृतम् (saṃskṛtam), is an ancient language of India commonly seen as the grandmother of the Indo-European language family (even English!). Closely allied with Prakrit and Pali, Sanskrit is more exhaustive in both grammar and terms and has the most extensive collection of literature in the world, greatly surpassing its sister-languages Greek and Latin.

Discover the meaning of vishaya or visaya in the context of Sanskrit from relevant books on Exotic India

See also (Relevant definitions)

Relevant text

Like what you read? Consider supporting this website: